بسیاری از دانش‌آموزان کنکوری اشتباهاً فکر می‌کنند که در سال آمادگی برای کنکور باید تمام وقت خود را صرف مطالعه و تمرین کنند و از تفریحات و سرگرمی‌های خود دور شوند. این نگرش اشتباه است و باید در نظر داشت که دوران کنکور بخش مهمی از زندگی روزمره انسان‌هاست و حق استراحت و تفریح را نباید از خود دریغ کرد. گنجاندن تفریحات در برنامه روزانه دانش‌آموزان علاوه بر افزایش روحیه، همراه با استراحت جسمی و ذهنی، تمرکز و عملکرد آنها را افزایش می‌دهد.
مسئله اصلی در اینجا رعایت تعادل بین تفریحات و درس خواندن است. باید به یاد داشت که کنکور نقش مهمی در آینده‌ی زندگی ما ایفا می‌کند و بنابراین لازم است به همان اندازه که برای تفریحات و سرگرمی وقت می‌گذاریم، برای درس خواندن و تلاش نیز وقت کافی را اختصاص دهیم.
در این مقاله به مفهوم تفریح و نقش آن در موفقیت داوطلبان کنکور می‌پردازیم، به تعریف استراحت صحیح و کارهایی که در آن زمان انجام دهیم، می‌پردازیم و در نهایت تفریحات مناسب برای دانش‌آموزان کنکوری را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
تفریح چیست؟
تفریح به عنوان انجام فعالیت‌هایی در زمان فراغت تعریف می‌شود. این فعالیت‌ها، علاوه بر سرگرم کردن، بهبود روحیه، کاهش استرس و ایجاد شادی در افراد منجر می‌شوند. تنوع بسیاری در فعالیت‌های تفریحی وجود دارد که با توجه به سلیقه و ویژگی‌های شخصی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و پرکردن اوقات فراغت کمک کنند.
استراحت صحیح و ناصحیح
برای استراحت صحیح، باید از روش‌های مناسبی استفاده کنیم. استفاده از روش‌های نادرست، علاوه بر افزایش خستگی، ممکن است بازدهی را نیز کاهش دهد. به عنوان مثال، استفاده از تلویزیون یا اینترنت به جای استراحت مناسب، می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد.
در هنگام استراحت، به کارهایی بپردازید که ذهن شما پس از آن به سرعت به شرایط عادی خود باز گردد. از استفاده از تلویزیون، تلفن همراه یا اینترنت در این مدت خودداری کنید تا تمرکز شما حفظ شود.
زمان استراحت را با چند دقیقه پلک زدن، نوشیدن چای یا قهوه، خواندن چند صفحه از کتاب، یا گوش دادن به موسیقی مطلوب سپری کنید. این کمک می‌کند ذهن شما با انرژی جدید به فعالیت بپردازد.
علت خستگی در دوران کنکور چیست؟
دلیل خستگی جسمی به وضوح قابل درک است. جابه‌جایی کوله‌پشتی سنگین، نشستن بر روی نیمکت، و تمام محدودیت‌های مرتبط با شیوه نشستن، راه رفتن، خوردن و خوابیدن در دوران تحصیل معمولاً دلیل خستگی جسمی می‌شوند. اما آیا دلیل خستگی روحی یا فکری نیز روشن است؟
احتمالاً بله، ولی بهتر است یکبار آن را مرور کنیم. حافظه انسان، تجزیه و تحلیل، دسته‌بندی، مفاهیم را به هم متصل کردن و دیگر توانایی‌های شناختی از جمله وظایف مغز هستند که زمانی که فعالیت می‌کنند، مغز به سختی کار می‌کشد. بنابراین، در دوره مطالعه، احتمالاً احساس می‌شود که انرژی یا اشتیاق به چیزی وجود ندارد، زیرا مغز خسته شده است.
اهمیت استراحت بعد از مطالعه کنکور
انسان به دنیا با محدودیت‌ها می‌آید و همیشه باید در تلاش برای ایجاد تعادل‌هایی باشد که با زندگی‌اش هماهنگ باشند. ما گرسنه می‌شویم و غذا می‌خوریم. سیری یک تعادل است که اگر بهماند، ما در تلاش برای ایجاد آن می‌رویم. به عنوان مثال، وقتی به دنبال پول هستیم چرا که بی‌پول شده‌ایم یا وقتی تشنه می‌شویم، آب می‌نوشیم.
بنابراین، حفظ تعادل‌ها برای حیات انسان اساسی است. داشتن نیروی کافی برای مواجهه با چالش‌های زندگی هم یک تعادل است که به محض تخلف از آن، نیاز به بازیابی این تعادل پیش می‌آید. راه حفظ این تعادل چیست؟ پاسخ واضح است: استراحت! (حالا چرا انقدر جلو زدید؟!)
شما حتماً بعد از مطالعه خسته می‌شوید، به ویژه کنکوری‌ها که باید بیشتر مطالعه کنند. لازم است زمان استراحت و تفریح برای آنها مناسب و حساب شده باشد تا هم طولانی نشود و هم کافی انرژی زا و جذاب باشد.
تأثیر استراحت نادرست در دوران کنکور
استفاده از گوشی همراه
بسیاری از دانش‌آموزان و کنکوری‌ها در زمان استراحت به دلیل خستگی کنکور، وقت خود را با گوشی همراه سپری می‌کنند که این باعث می‌شود ذهن آنها بیشتر خسته شود. آنها به مدت طولانی به صفحه گوشی چسبیده و به دلیل این تمرکز، هم ذهن و هم جسم خود را خسته می‌کنند. این ممکن است باعث کاهش بهره‌وری آنها شود و موجب فراموشی مطالب مطالعه شده گردد.
تماشای فیلم
درست است که مدت زمان کوتاهی برای تماشای یک فیلم تصمیم گیری شده است، اما اگر این روش را به عنوان گزینه استراحت در کنکور انتخاب کنید، چه اتفاقی می‌افتد؟ کل زمان استراحت بین مطالعه شما 15 دقیقه خواهد بود. ذهن شما پس از تماشای فیلم برای مدت زمان طولانی درگیر شخصیت‌ها و رویدادهای فیلم خواهد شد. بنابراین، به جای 15 دقیقه استراحت، باید حداقل یک ساعت را برای استراحت در نظر بگیرید تا ذهن شما جمع و جور شود و دوباره به تمرکز برسید. بهتر است در زمان استراحت بین مطالعه به تماشای فیلم نروید. این قسمت نشان‌دهنده اهمیت استراحت صحیح در دوران کنکور برای مطالعه است.
تفریحات مناسب برای داوطلبان کنکور
تفریحات مناسب برای داوطلبان کنکور شامل ورزش‌های سبک، تماشای فیلم یا سریال‌های آموزشی و مفید، گذراندن وقت با دوستان و خانواده، گوش دادن به پادکست‌های آموزشی، و گردش‌های کوتاه می‌شود. این فعالیت‌ها به شما کمک می‌کنند از یک روحیه سالم بهره‌مند شوید و انرژی مثبتی را در دوران کنکور حفظ کنید.
در نهایت، با مدیریت مناسب زمان و تعادل در برنامه روزانه، می‌توانید بهترین نتیجه را در دوران آمادگی برای کنکور به‌دست آورید.
گوش دادن به موسیقی‌های شاد یا آرامش‌بخش و حتی پادکست‌های آموزنده، می‌تواند باعث افزایش انرژی و بهره‌وری بهتر از اوقات فراغت داوطلبان گردد.
مسافرت‌های کوتاه مدت
اگر به داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد و دکتری که به برنامه درسی خود پایبند هستند، توصیه می‌شود در اختیار بگیرند؛ مسافرت‌های کوتاه‌مدت به مدت یک تا دو روز می‌توانند ذهن و بدن را از انرژی‌های منفی و خستگی بزدایند و انرژی لازم را برای ادامه روند مطالعاتی فراهم کنند.
فضای مجازی
همانطور که در بخش قبلی توضیح داده شد، فضای مجازی می‌تواند جزو تفریحات غیرمجاز محسوب شود؛ اما با مدیریت مناسب، از ابزارهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی به‌صورت مفید استفاده کنید. اپلیکیشن‌ها و ابزارهای مدیریت زمان را با دقت انتخاب کنید تا زمان ارزشمند شما هدر نرود.
آیا می‌تواند هر زمان که داوطلب انرژی لازم برای مطالعه نداشت، به استراحت پرداخت؟ با کنکور سراسری باید رابطه‌ای دوستانه برقرار کرد؛ یعنی داوطلب می‌تواند پس از مطالعه و رسیدن به ساعات مناسب، به استراحت 1 تا 2 ساعته بپردازد.
اما اگر داوطلب به بهانه‌های مختلف تمام روز را تعطیل کند و مطالعه نکند، این اشتباه است. قبل از پاداش دادن به خودتان، به خود عهد بندید که ابتدا درس مطالعه شود و سپس به عنوان پاداش، به مدت کوتاهی استراحت کنید.
توجه: برای موفقیت در کنکور، تعداد ساعات مطالعه مهم نیست، بلکه حجم و تراکم بالای مطالب و حل تست و تمرین کنکور مهم است.
اگر داوطلب استمرار و تعهد نداشته باشد و نوسان در مطالعه داشته باشد، به تدریج به بهانه شروع از فردا، تمام روز را به استراحت می‌پردازد و این رفتار به عنوان عادت ناپسند در وی نهادینه می‌شود.
باید به استراحت در سال کنکور به عنوان پاداش نگاه کرد. درصورت انجام مطالعه خوب، به خود استراحت پاداش دهید و در غیر اینصورت این کار را نکنید؛ زیرا این ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری برای شما داشته باشد.
استراحت در محیط مطالعه باعث رفع کسلی و بی‌حالی می‌شود. 5 دقیقه استراحت به ازای هر 25 دقیقه مطالعه مناسب است. برای دروس پارت‌بندی شده می‌توانید به ازای هر 50 دقیقه مطالعه، 10 دقیقه استراحت، و یا به ازای هر 75 دقیقه مطالعه حدود 15 دقیقه استراحت را در نظر بگیرید.
نکات کلیدی استراحت در دوران کنکور
- این اعداد نمونه و متناسب با هر فرد متفاوت هستند.
- در ساعات ابتدایی روز، دروس سنگین‌تر را جایگزین دروس راحت‌تر کنید.
- اگر استراحت مستمر برنامه درسی را تخلف کند، زمان را از خود دریغ کنید و به مطالعه بپردازید.
- مطالعه فشرده و تنوع درسی مهم است.
- وقفه‌های کوتاه بین دروس مشکلی نیستند.
- زمان‌های مرده را شناسایی کنید و به بهترین نحو از آنها استفاده کنید. گزارش عملکر روزانه را بررسی کنید.
استراحت باید با توجه به میزان صلاحیت در نحوه مطالعه هر فرد در هر روز اتفاق بیافتد. والدین نیز ناظر باشند و به جای اجبار، بازخورد بدهند.
سخن پایانی
تفریح بخشی ضروری از زندگی است. در دوران کنکور، تنها تفریحات آگاهانه و با برنامه‌ریزی منظم می‌توانند به شما کمک کنند تا بهینه‌تر از اوقات فراغتتان استفاده کنید. مدیریت زمان در کنار تفریحات، یک مهارت مهم است که با تمرین و آگاهی از نیازهای خود، می‌توانید آن را به‌دست آورید. امیدواریم این راهکارها به شما در دوران مطالعه برای کنکور کمک کنند و زندگی روزمره‌تان را بهبود بخشید.
