هر آنچه که باید درباره روش مطالعه شب امتحان بدانید

اهمیت شب قبل امتحان

شب قبل از امتحان، کابوسی آشنا برای همه دانش‌آموزان است. انگار همه دنیا دست‌به‌دست هم می‌دهند تا مغزی که پر از فرمول‌های ریاضی و مطالب درسی دیگر است، ناگهان خسته شود. بیشتر ما وقتی که هنوز چندین ساعت تا امتحان فردا باقی مانده، پلک‌هایمان لحظه‌به‌لحظه سنگین می‌شوند و دوست داریم بخوابیم. اهمیت شب قبل امتحان از همین لحظات شروع می‌شود؛ وقتی که باید برای مطالعه بیشتر و مرور مطالب قبلی آماده شوید و خستگی را از خودتان دور کنید.

فرض کنید ذهنتان یک اتاق تاریک است و هرچقدر بیشتر مطالعه کنید، نور بیشتری به این اتاق تابیده می‌شود. شب قبل از امتحان فردا بهترین فرصت برای مرور مطالبی است که زود فراموش می‌شود. همچنین، در این شب می‌توانید روی سؤالات و موضوعاتی که ضعف دارید، بیشتر کار کنید و آمادگی نهایی را به‌دست بیاورید.

حفظ تعادل مطالعاتی در شب قبل امتحان

حفظ تعادل مطالعاتی در شب قبل از آزمون، مثل قدم زدن روی طناب باریکی است که بین 2 پرتگاه بزرگ قرار گرفته است. در یک‌طرف، وسوسه خوابیدن و استراحت و در طرف دیگر، اضطراب و استرس ناشی از امتحان. برای اینکه با حفظ تعادل روی این طناب باریک قدم بزنید، باید مثل یک بندباز ماهر عمل کنید.

از تمرین و مرور و حل کردن نمونه سؤال گرفته تا استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان مثل تکنیک GTD و پومودورو؛ روش‌های مختلفی برای حفظ تعادل قبل از امتحان وجود دارند. با همه این اوصاف، ما به سراغ 3 روش مطالعه شب امتحان رفته‌ایم که بیشتر از همه باعث حفظ تعادل می‌شوند:

مرور خلاصه‌ها و یادداشت‌برداری‌های مطالب درسی

جمع‌آوری نکات یادداشت‌شده و خلاصه مطالب، شاه‌کلید مرور درسی در شب قبل از امتحان است. این ترفند باعث می‌شود که به‌جای ورق زدن کتاب و جزوه‌های درسی، با نگاه کردن به یک نکته، یک موضوع مهم را به‌یاد بیاورید و آن را تمرین کنید. همچنین، مرور خلاصه‌نویسی‌ها به‌عنوان مهم‌ترین روش مطالعه شب امتحان، به دلایل زیر اهمیت ویژه‌ای دارد:

• مرور فعال
• شناسایی نقاط قوت و ضعف
• افزایش تمرکز
• کاهش اضطراب
• صرفه‌جویی در زمان

نکته آلفایی: اگر برای نمره 20 در امتحان درس می‌خوانید، نکات زیر را فراموش نکنید:

• خلاصه‌ها و یادداشت‌ها را به‌طور مرتب و منظم تهیه کنید.
• از کلمات کلیدی، نمودارها و علائم اختصاری برای خلاصه‌سازی مطالب استفاده کنید.
• در حین مرور، مطالب را با صدای بلند بخوانید و برای خود توضیح دهید.

حل نمونه سؤالات

فرض کنید برای پیک‌نیک رفتن برنامه‌ریزی کرده‌اید و همین‌که به طبیعت می‌رسید، باران سیل‌آسا شروع به باریدن می‌کند. شما هم مجبور می‌شوید تمام مدت را داخل ماشین بنشینید، در صورتی که می‌توانستید با خودتان چادر بیاورید و واقعاً خوش بگذرانید. حل کردن نمونه سؤال در شب قبل امتحان هم همینطور است؛ مخصوصاً برای دانش‌آموزانی که برای نمره 20 آماده می‌شوند. اینکه سر جلسه امتحان، برای حل کردن یک سؤال به مشکل بربخورید، واقعاً غیرمنصفانه است!

حل نمونه سؤال را به‌عنوان یک روش مطالعه شب امتحان در نظر بگیرید و خودتان را از نمره کامل محروم نکنید. هرچقدر نمونه سؤال بیشتر حل کنید، توانایی پاسخ‌دهی بیشتری هم دارید.

 تمرکز مطالعاتی بیشتر بر مباحث پر سؤال

فرض کنید که در حال آماده شدن برای یک مسافرت هستید. شما می‌دانید که در طول سفر به چه وسایل یا پوشاکی نیاز دارید و درعین‌حال نمی‌خواهید همه‌چیز را با خود حمل کنید. بنابراین، تصمیم می‌گیرد که به‌جای کمد لباس، فقط لباس‌هایی که می‌دانید به‌دردتان می‌خورند را بردارید. تمرکز مطالعاتی روی مباحث پرتکرار هم مثل چنین اقدام هوشمندانه‌ای است.

تمرکز کردن روی بخش‌هایی که در امتحان بیشتر از آن‌ها سؤال می‌آید، همیشه مفید است. حتی دانش‌آموزانی که اصطلاحاً «شب امتحانی» هستند هم این روش مطالعه شب امتحان را می‌دانند! از جمله دلایل تمرکز روی مباحث پر سؤال عبارت‌اند از:

• تمرکز و کارایی مباحث در امتحان
• افزایش اعتمادبه‌نفس با دانستن نکات کلیدی
• صرفه‌جویی در زمان به‌جای مرور مطالب از صفر تا 100

نکات مهم برای بازدهی بهتر در شب امتحان

خواب کافی و تغذیه مناسب، اولین قدم برای بازدهی بهتر در شب قبل از امتحان محسوب می‌شوند. وقتی که خیالتان از این 2 موضوع راحت باشد، به‌جای خوابیدن در شب امتحان، از فرصت کافی برای مرور و تمرین استفاده می‌کنید. بعد از این مرحله، یک جای دنج، خلوت و مرتب پیدا کنید و با رعایت نکات زیر به‌سراغ روش مطالعه شب امتحان بروید:

حفظ آرامش و دوری از استرس

شب امتحان مثل یک جنگ تمام‌عیار در ذهن شماست. ارتش اضطراب و ترس از نمره بد از یک طرف و لشکر فراموش مطلب و کمبود وقت از طرف دیگر به ذهنتان حمله می‌کنند. از طرف دیگر، شما شجاع هستید و با استفاده از تکنیک‌های حفظ آرامش و روش مطالعه شب امتحان از دروازه‌های ذهنتان دفاع می‌کنید.

برای حفظ آرامش و دوری از استرس در این نبرد نفس‌گیر کافی است که نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• مدیتیشن‌های کوتاه در طول روز
• انجام تمرینات یوگا و تنفس اصولی
• استفاده از تکنیک‌های مدیریت زمان
• داشتن 8 تا 10 ساعت خواب کافی
• ورزش منظم (حداقل 30 دقیقه در روز)
• مطالعه کوتاه کتاب‌های غیردرسی
• مرتب کردن محیط اتاق یا مکان مطالعه
• کنار گذاشتن گوشی هوشمند و شبکه‌های اجتماعی

تغذیه مناسب

داشتن تغذیه مناسب هم به‌اندازه روش مطالعه شب امتحان مهم است. بنابراین، به‌اندازه کافی آب بنوشید، از خوردن غذاهای چرب و شیرین خودداری کنید و آجیل یا مواد پروتئینی مثل تخم‌مرغ را فراموش نکنید.

خوردن غذاهای سنگین، گوشت و انواع سرخ‌کردنی باعث کُند شدن سرعت مغز و خسته شدن ذهن می‌شوند. حتی بسیاری از مشاوران تحصیلی توصیه می‌کنند که به‌جای کلوچه و مواد قندی، از نان‌وپنیر یا وعده‌های سبک در شب امتحان استفاده کنید.

دوری از افراد سمی

به قول بعضی از مادربزرگ‌ها «رفیق بَد، مار خوش‌خط‌وخاله!». باور کنید، اگر دور و اطرافتان را از آدم‌های سمی زندگی‌تان خلوت نکنید، روش مطالعه شب امتحان نتیجه نخواهد داد.

پس از همین حالا فقط با آدم‌های مثبت و باانگیزه در ارتباط باشید و آدم‌های اصطلاحاً «بَدفاز» را کنار بگذارید. مثلاً آن دوست صمیمی‌تان که 24 ساعته در حال غر زدن، غیبت یا ناله کردن است را کنار بگذارید و مثل یک خرس در خواب زمستانی، فقط به درس خواندن فکر کنید!

آماده کردن وسایل امتحان

سعی کنید داستانتان حکایت آن جنگجویی نشود که در روز نبرد، شمشیرش را فراموش کرد. بعد از به‌کارگیری روش مطالعه شب امتحان، وسایل مورد نیاز را قبل از خوابیدن آماده کنید تا صبح دچار فراموش یا استرس نشوید.

لیست زیر، بخشی از مهم‌ترین وسایلی‌اند که برای امتحان نیاز هستند:

• مداد و پاک‌کن
• خودکار مشکی و آبی
• تراش
• کارت ورود به جلسه / کارت دانش‌آموزی
• خط‌کش، پرگار
• ماشین حساب (در صورت مجاز بودن)
• بطری آب
• کمی آجیل
• ساعت مچی عقربه‌دار

زمانبندی مناسب برای خواب

برای نتیجه گرفتن از روش مطالعه شب امتحان، برنامه خواب شبانه خود را حفظ کنید. تا حد امکان همان ساعتی که همیشه می‌خوابید بخوابید. از چرت زدن در طول روز خودداری کنید تا خواب شب‌تان دچار اختلال نشود. همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، 7 تا 8 ساعت خواب باکیفیت، ایده‌آل است. اگر به‌طور منظم 7 تا 8 ساعت نمی‌خوابید، سعی کنید در شب امتحان حداقل 6 ساعت بخوابید.

نکته آلفایی: اگر بعد از 20 دقیقه نمی‌توانید بخوابید، از رختخواب بیرون بیایید و تا زمانی که احساس خواب‌آلودگی کنید، یک کار آرامش‌بخش انجام دهید.

چند توصیه برای 20 شدن امتحان

همه دانش‌آموزان برای نمره 20 درس نمی‌خوانند؛ دقیقاً مثل مسابقات دو ماراتن که همه شرکت‌کنندگان برای اول شدن شرکت نمی‌کنند. حالا که برای نمره کامل درس می‌خوانید، باید چند نکته جزئی، اما مهم را رعایت کنید تا در سکوی علم، یک پله بالاتر از بقیه هم‌کلاسی‌هایتان بایستید:

• یک برنامه مطالعاتی منظم و واقع‌بینانه تنظیم کنید.
• از خلاصه‌نویسی، فلش‌کارت و حل تمرین به‌عنوان روش مطالعه شب امتحان استفاده کنید.
• همه مطالب درسی را مطالعه کنید و هیچ نکته‌ای را جا نگذارید.
• از حل نمونه سؤالات و امتحانات سال‌های گذشته کمک بگیرید.
• از خوردن غذاهای سالم و مقوی غافل نشوید.
• از یک مشاور تحصیلی و روان‌شناس برای حفظ روحیه خود کمک بگیرید.
• قبل از شروع امتحان، به همه سؤالات نگاهی اجمالی بیندازید و برای هر سؤال زمان تعیین کنید.
• از پاسخ به سؤالات آسان شروع کنید.