وسواس در مطالعه کنکوری‌ها + راه های درمان

وسواس چیست؟

بیایید ابتدا وسواس یا افکار وسواسی را بهتر بشناسیم. ممکن است برخی از علایم و نشانه‌هایی که بعدا با آنها آشنا می‌شویم را در خودتان بیابید، اما این حتما به معنی داشتن وسواس نیست. وسواس افکاری هستند که به طور مداوم در ذهن فرد در یک شرایط خاص تکرار می‌شوند. افکار وسواسی معمولا غیرمنطقی هستند. در نهایت افکار وسواسی باعث تغییر در رفتار و ایجاد رفتارهای تکراری و غیرمنطقی می‌شوند که در زندگی فرد اختلال ایجاد می‌شود. شدت وسواس در افراد مختلف متفاوت است. یک رفتار وسواسی ممکن است در فردی شدید اما در فردی دیگر کم باشد.

وسواس در مطالعه

با توصیف‌هایی که تا اینجا بیان کردیم تا حد زیادی وسواس را شناختید. وسواس در مطالعه هم نوعی وسواس است که به دلیل شدت فشارهای وارد بر دانش‌آموز ایجاد می‌شود. در این نوع از وسواس فرد به طور مکرر افکاری مزاحم به ذهنش هجوم می‌آورد که شروع و ادامه دادن مطالعه را برای او سخت می‌کند. او فکر می‌کند که حتما باید شرایط خاصی فراهم باشد تا بتواند به موفقیت دست پیدا کند. این افکار به مرور او را ضعیف می‌کند و حتی ممکن است در نهایت دچار امراض روانی مانند درماندگی آموخته شده یا افسردگی شود.

انواع وسواس در مطالعه

وسواس در مطالعه در شکل‌های متفاوتی خود را نشان می‌دهد. مهم‌ترین شکل‌های وسواس، وسواس فکری و رفتاری هستند.

وسواس فکری در مطالعه

در وسواس فکری دانش‌آموز به اندازه کافی مطالعه کرده است. با این وجود فکرهای مزاحمی مانند اینکه به اندازه کافی یاد نگرفته‌ای، بهتر بود آن کتاب دیگر را مطالعه کنی و امثال آن او را تحت فشار می‌گذارند. مثلا باوجود اینکه یک پاراگراف را خوانده و درک کرده است، اما احسا می‌کند لازم است دوباره آن را بخواند.

وسواس رفتاری در مطالعه

گاهی اوقات افکار وسواسی مزاحم خود را در رفتار نشان می‌دهند. مثلا رفتارهایی از این قبیل که تا اتاقم کاملا مرتب نباشد نمی‌توانم درس بخوانم. اگر خودکار رنگی نداشته باشم محال است بتوانم درس بخوانم. یا مثلا حتی نحوه چینش کتاب‌ها و خودکارها باید به شکلی خاص باشد. این رفتارهای مزاحم رفتار وسواسی هستند.

نشانه‌های وسواس در مطالعه

وسواس فکری و رفتاری در مطالعه باتوجه به شدتی که دارد، خود را به شکل‌های گوناگونی نشان می‌دهد. رایج‌ترین نشانه‌های وسواس در مطالعه عبارتند از:

• تکرار بیش از حد یک پاراگراف، کلمه یا حرف در هنگام درس خواندن
• نوشتن تمام مطالبی که قرار است مطالعه کنید به بهانه اینکه اینطور بهتر آن را می‌فهمید
• هایلایت کردن بیش از حد کتاب در حین خواندن
• دچار شدن به ترس و اضطراب هنگام مطالعه درس‌ها
• چند بار بازنویسی کردن یادداشت‌ها و خلاصه‌ها
• برهم خوردن تمرکز با کوچک‌ترین محرک‌ها
• عدم رضایت از نتیجه مطالعه‌ای که به درستی انجام شده است
• مرتب کردن بیش از حد و حساسیت در رنگ و …

آسیب شناسی وسواس در مطالعه

وسواس در هر زمینه‌ای باشد، آسیب‌زا است. چرا که همه چیز را به شرایطی خاص ربط می‌دهد که فراهم کردن آن شرایط کار ساده‌ای نیست. وسواس در مطالعه کنکوری‌ها هم همین گونه است. کنکوری‌ها احساس می‌کنند زمان کمی دارند. اگر دچار وسواس شوند، هم شروع کردن و هم ادامه دادن برای آنها سخت می‌شود. وسواس در مطالعه آسیب‌هایی به کنکوری‌ها وارد می‌کند که بد نیست با چند مورد از آنها آشنا شوید.

• آنها را دچار استرس و اضطراب می‌کند. بنابراین ذهن آشفته می‌شود و مطالب زودتر فراموش می‌شود.
• تمرکز را از آنها می‌گیرد. در نتیجه زمان را از دست می‌دهند.
• استرس و اضطراب و هدر دادن زمان موجب عقب افتادن از برنامه می‌شود. حتی ممکن است به افسردگی ختم شود.
• تمامی این موارد در نهایت منجر به افت تحصیلی می‌شوند.

علت وسواس در مطالعه کنکوری‌ها

عوامل ژنتیکی، شخصیتی، روانی، بیولوژیکی و حتی محیطی ممکن است دست به دست هم بدهند و وسواس در مطالعه را ایجاد کنند. هرکدام از این موارد ممکن است چندین زیرشاخه داشته باشد که در اینجا به مهم‌ترین آنها می‌پردازیم.

• روش اشتباه مطالعه
• مقایسه کردن خود با دیگران
• استرس و اضطراب و حتی ترس و نگرانی زیاد
• ضعف در خودباوری و اعماد به نفس
• تجربه‌های منفی گذشته که مرتبط با مطالعه و تحصیل است.
• نگذاشتن وقت کافی برای تحصیل
• فشارهای خانواده، مدرسه و جامعه

راه‌ های درمان وسواس در مطالعه کنکوری‌ها

اگر دچار وسواس در مطالعه هستید برای درمان آن باید علت یا علت‌های احتمالی وسواس را پیدا کنید. البته درمان کردن وسواس تدریجی انجام می‌شود و مستلزم تغییر در برخی از رفتارها است.  این وسواس می‌تواند به سادگی کل سیستم درس خواندن شما را خراب کرده و اجازه تلاش را از شما به طور کامل از بین می‌برد. در ادامه قرار است به مهم‌ترین روش‌های درمان وسواس مطالعه بپردازیم.

بیشتر روی تقویت اراده خود کار کنید

اراده تقویت شده اولین خط دفاعی در برابر وسواس در مطالعه کنکوری است. اگر مدام پشت این که نمی‌توانید درسی را بیاموزید و یا نمی‌توانید خوب تمرکز کنید و درس را پشت گوش بیندازید، پس این مشکل حل نمی‌شود. نمی‌توانید مشکل را حل کنید. کمی اراده بیشتر به خرج دهید و به این فکر کنید فرار نیست هر چیزی را بارها و بارها بخوانید و دوباره خوانی انجام دهید.

کنترل ذهن خود را به دست بگیرید

این شما هستید که باید ذهنتان را کنترل کنید. اجازه ندهید در دام بازی‌های مغز خود گرفتار شوید. مغز مدام به دنبال یک مکانیزم دفاعی است تا شما را از انجام کارها دور کند. اگر خوب تمرکز کنید و در فواصل کوتاهی به آن استراحت دهید، می‌توانید به خوبی آن را کنترل کنید.

همان بار اول به طور کامل مطلب را نمی‌آموزید

واقعیتی که همیشه باید در نظر بگیرید این است که شما همان دفعه اول همه چیز را نمی‌آموزید و برای تسلط کامل بر روی یک موضوع به تمرین و تکرار نیاز دارید. این تمرین و تکرار است که به موفقیت شما کمک کرده و به بهبود عملکرد ذهنی شما کمک می‌کند. در کنار تمام مشکلاتی که در یادگیری یک مطلب دارید، تمرین و تکرار را هم بگذارید. به کمک آن است که یاد می‌گیرید و بعد از چند بار مطالعه روی یک موضوع مسلط می‌شوید.

قرار نیست تمام مطالب را بیاموزید

وسواس فکری در مطالعه کنکوری شما را وادار می‌کند بارها و بارها یک مطلب را مطالعه کنید و تا به خودتان بیایید کل روز را فقط مشغول انجام یک کار بوده‌اید و کار دیگری هم انجام نداده‌اید. اگر می‌خواهید وسواس خود را کنترل کنید، بیاموزید قرار نیست همه افراد روی تمام مطالب تمام کتاب‌ها تمرکز داشته باشند. اگر مطلبی را بارها مطالعه کرده‌اید ولی نمی‌توانید بیاموزید، پس آن را رها کرده و روی یک موضوع دیگر تمرکز کنید. شاید روزهای بعد که برگشتید اوضاع بهتر شده باشد.

مطالب مهم و غیر مهم را بشناسید

اگر سعی دارید درس بخوانید و به دنبال یک رتبه خوب در کنکور هستید، پس دست به کار شوید و مطالب مهم و غیر مهم را شناسایی کنید. مطالب مهم به شما کمک می‌کنند رتبه بهتری کسب کنید. علاوه بر این بیش از اندازه بر روی مطالب غیرمهم تمرکز نمی‌کنید.

تست‌های نمونه و آموزشی را فراموش نکنید

ممکن است بارها بر روی یک موضوع تمرکز کنید و بیاموزید ولی معیار شما برای تسلط پیدا کردن روی موضوع چیست؟ از کجا مطمئنید که خوب مطلب را فهمیده‌اید؟ تست‌های نمونه و حل نمونه سوالات مشابه کنکور بهترین انتخاب برای این موضوع هستند. می‌توانید به سادگی موضوعی را که مطالعه کرده‌اید را کنار بگذارید و به حل سوالاتش بپردازید. با حل سوالات اعتماد بنفس بیشتری کسب می‌کنید.

یک برنامه مشخص برای مطالعه داشته باشید

پیش از این که مطالعه خود را شروع کنید، زمان مشخصی را تعیین کنید و در این مدت زمان مشخص کنید که قرار است چند صفحه درس بخوانید. با این کار هم برنامه ریزی انجام می‌دهید و هم می‌دانید که برای انجام مطالعه خود در روز چقدر تلاش کرده‌اید و چند صفحه مطالعه انجام داده‌اید.