آیا تا حالا داستان آن دانش‌آموز را شنیده‌اید که سر جلسه کنکور خوابش گرفت و بعد از اینکه بیدار شد، از او آزمون گرفتند؟ نه‌تنها شما بلکه هیچ انسان دیگری در دنیا چنین چیزی را نه شنیده است و نه باور می‌کند. چونکه این اتفاق در واقعیت حتی یک درصد هم شانس وقوع ندارد. بنابراین، به‌جای اینکه ماه‌ها و هفته‌های زیادی را فقط به درس خواندن و استراحت نکردن اختصاص دهید، کمی به فکر مقابله با خستگی در دوران کنکور باشید.
گاهی رابطه دانش‌آموز با ذهن‌اش شبیه دوستی خاله‌خرسه است. یعنی شاید با درس خواندن خیلی زیاد و بدون استراحت، مرور مطالب در روزهای آخر و برنامه‌ریزی غیر اصولی برای جمع‌بندی کنکور در 30 روز آخر ظاهراً برای موفقیت در کنکور تلاش می‌کنید؛ اما درواقع دکمه OFF مغزتان را با دست خودتان فشار می‌دهید! در این مطلب از مدرسه آنلاین آلفا مثل همیشه به‌سراغ راهکارهای کاربردی رفته‌ایم و روش‌های مقابله با خستگی کنکور را در اختیارتان قرار داده‌ایم.
دلایل خستگی در دوران کنکور
دوران کنکور، ماراتنی نفس‌گیر از مطالعه و تلاش است که گاه می‌تواند طاقت‌فرسا باشد. خستگی در این مسیر امری طبیعی است، اما غلبه بر آن برای حفظ انگیزه و عملکرد موفقیت‌آمیز ضروری است.
موارد زیر سه‌گانه اصلی خستگی در دوران کنکور محسوب می‌شوند:
1. فشارهای روانی
- انتظارات بالا: انتظارات خود و اطرافیان از نتیجه کنکور می‌تواند فشار روانی زیادی بر داوطلب وارد کند.
- رقابت: مقایسه خود با دیگران و ترس از عقب افتادن، می‌تواند باعث فرسوده شدن ذهنتان شود.
- عدم اطمینان: شک و تردید در مورد توانایی‌ها و نگرانی از آینده، از عوامل مهم خستگی ذهنی است.
2. روش نادرست مطالعه درسی
- برنامه‌ریزی غیراصولی: مطالعه بدون برنامه و هدف مشخص، اتلاف وقت و انرژی را به دنبال دارد. بنابراین، لازم است یاد بگیرید که افزایش ساعت مطالعه بدون خستگی چگونه امکان‌پذیر است.
- مطالعه بدون تنوع: تمرکز طولانی‌مدت بر یک موضوع خاص، خستگی ذهنی را افزایش می‌دهد.
- روش‌های مطالعه نامناسب: استفاده از روش‌های ناکارآمد مطالعه، بازدهی را پایین می‌آورد و به خستگی در دوران کنکور می‌شود.
3. توجه نکردن به سلامتی
- خواب ناکافی: کمبود خواب، تمرکز و قدرت یادگیری را مختل می‌کند و به خستگی جسمی و ذهنی منجر می‌شود.
- تغذیه نامناسب: رژیم غذایی ناسالم، کمبود مواد مغذی و افت قند خون، انرژی را تحلیل می‌برد و طبیعی است خسته شوید.
- فعالیت بدنی کم: ورزش نکردن، عضلات را ضعیف، گردش خون را مختل و ذهنتان را خسته می‌کند.
خسته شدن در جلسه کنکور چه دلایلی دارد؟
بسیاری از داوطلبان در حین برگزاری آزمون دچار خستگی می‌شوند. این اتفاق ناخوشایند که ممکن است برای شما هم پیش بیاید، 5 دلیل اصلی دارد که عبارت‌اند از:
- کمبود خواب: یکی از مهم‌ترین عوامل خستگی در دوران کنکور، کمبود خواب شب است. همیشه، مخصوصاً شب قبل از آزمون، حداقل 7 تا 8 ساعت خواب باکیفیت و عمیق برای احیای قوای جسمی و ذهنی ضروری است.
- اضطراب و استرس: اضطراب و استرس، دشمنان تمرکز و حافظه هستند. افکار منفی و نگرانی‌های مربوط به کنکور می‌توانند به سرعت شما را خسته و فرسوده کنند.
- تغذیه نامناسب: مصرف غذاهای سنگین و چرب قبل از آزمون، باعث کندی هضم و ایجاد احساس خواب‌آلودگی می‌شود.
- عدم تناسب مکان آزمون: گرمای زیاد، تهویه نامناسب و نور نامطلوب در محل برگزاری آزمون، می‌تواند تمرکز شما را مختل کند و به خستگی شما دامن بزند.
- نگرانی از زمان: نگرانی از کمبود زمان و عجله در پاسخگویی به سؤالات، اضطراب و استرس را افزایش می‌دهد و به خستگی ذهنی منجر می‌شود.
علائم ظاهری خستگی در دوران کنکور و تأثیر آن بر روی کیفیت مطالعه
طبق تحقیقات کالج بوستون آمریکا (Boston College) فقط 8 درصد از دانش‌آموزان در طول آزمون‌های حساس تحصیلی مثل کنکور، احساس خستگی نمی‌کنند. بنابراین، این کاملاً طبیعی است که با خستگی در دوران کنکور مواجه شوید؛ اما نباید بگذارید که این خستگی بر شما غلبه کند.
دانستن علائم خستگی و تأثیر آن بر کیفیت مطالعه، به شما کمک می‌کند تا با این دشمن پنهان مقابله کنید و با ذهنی شاداب و پرانرژی به تلاش خود ادامه دهید. از جمله این علائم ظاهری:
- بی‌حوصلگی و عدم تمرکز: شاید بارها برایتان پیش آمده که با وجود تلاش برای مطالعه، ذهنتان به چیز دیگری مشغول می‌شود و نمی‌توانید روی درس تمرکز کنید. این یکی از بارزترین علائم خستگی است.
- کاهش قدرت یادگیری: وقتی خسته هستید، مغزتان به‌سختی مطالب جدید را جذب می‌کند و قدرت یادگیری شما به‌شدت افت می‌کند.
- خواب‌آلودگی: احساس سنگینی پلک‌ها و تمایل به خواب، حتی در طول روز، از دیگر نشانه‌های خستگی است.
- سردرد و سرگیجه: اگر در دوران مطالعه دچار سردرد و سرگیجه می‌شوید، به احتمال زیاد بدنتان به شما هشدار کمبود استراحت می‌دهد.
- بی‌اشتهایی و یا پرخوری: تغییرات ناگهانی در اشتها، مثل بی‌اشتهایی یا پرخوری، می‌تواند ناشی از خستگی و اضطراب باشد.
- تحریک‌پذیری و تنش: احساس عصبانیت و تنش بدون دلیل مشخص، از علائم رایج خستگی روحی است.
تأثیر خستگی بر کیفیت مطالعه
خستگی، نه‌تنها قدرت یادگیری و تمرکز شما را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند منجر به موارد زیر هم شود:
- افت شدید نمرات: مطالعه در حالت خستگی، بازدهی ضعیفی دارد و می‌تواند افت نمرات شما را در پی داشته باشد.
- افزایش اضطراب و استرس: خستگی در دوران کنکور، باعث تشدید اضطراب و استرس می‌شود و می‌تواند به فرایند مطالعه آسیب جدی بزند.
- تصمیم‌گیری‌های اشتباه: وقتی خسته هستید، قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ممکن است در انتخاب منابع یا روش‌های مطالعه اشتباه کنید.
- بی‌انگیزگی: خستگی طولانی‌مدت می‌تواند منجر به بی‌انگیزگی و ناامیدی شود و شما را از مسیر تلاش دور کند.
راه‌های مقابله با خستگی در دوران کنکور
حساس‌ترین سکانس‌های بعضی از فیلم‌های حماسی را که به یاد دارید. همان صحنه‌هایی که قهرمان فیلم شمشیرش را از دست داده، در مخمصه‌ای گرفتار شده و چند جنگجو محاصره‌اش کرده‌اند. پس احتمالاً آن صحنه‌ها را هم به یاد دارید که ناگهان، یک شمشیر برنده و بزرگ برای قهرمان قصه پرتاب می‌شوید و او هم با چند حرکت ماهرانه، دشمنان را تارومار می‌کند. راهکارهای مبارزه با خستگی در دوران کنکور هم مثل پرتاب شدن همان اسلحه هستند.
اگر شما هم این سؤال در ذهنتان به وجود آمده که چطور درس بخونم که خسته نشم؟ به مطالب این بخش بیشتر دقت کنید. موارد زیر، 6 تا از کاربردی‌ترین اسلحه‌هایی‌اند که در میدان جنگ کنکور، وسط مخمصه خستگی و خواب‌آلودگی به کمکتان می‌آیند:
راهکار اول: به ندای بدن گوش کنید!
اهمیت خواب کافی، غذای سالم و ورزش منظم در دوران کنکور چندین برابر می‌شود. شب‌زنده‌داری نکردن، مصرف میوه و سبزیجات، خوردن آجیل و حداقل 30 دقیقه فعالیت ورزشی در روز، کلید رهایی از چنگال خستگی و ارتقای قوای ذهنی و جسمی‌تان است.
راهکار دوم: برنامه‌ریزی
برنامه‌ریزی درسی، نه‌تنها به مدیریت زمان و افزایش بازدهی کمک می‌کند، بلکه از انباشته شدن فشار و اضطراب هم جلوگیری می‌کند. داشتن برنامه‌ای مستمر و اصولی، حس نظم و تسلط، آرامش و انگیزه را به ارمغان می‌آورد.
راهکار سوم: در میان مطالعه، نفسی تازه کنید!
مطالعه مداوم بدون وقفه، نه‌تنها بازدهی را کاهش می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز خستگی در دوران کنکور و فرسودگی ذهنی هم می‌شود. در بین بازه‌های مطالعه، حتماً استراحت‌های کوتاه و منظمی را برای خود در نظر بگیرید.
راهکار چهارم: با تکنیک‌های ریلکسیشن آشنا شوید!
یادگیری و تمرین تکنیک‌های ریلکسیشن مثل تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا، راه مؤثری برای رفع خستگی هنگام درس خواندن و رسیدن به آرامش ذهنی و جسمی است.
راهکار پنجم: از قدرت انگیزه غافل نشوید!
گاهی اوقات، خستگی ناشی از فقدان انگیزه و هدف است. تجسم رسیدن ادامه تحصیل دانشگاه ایران، می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای غلبه بر خستگی و تلاش مضاعف باشد.
راهکار ششم: در صورت نیاز، از متخصصان کمک بگیرید!
اگر با وجود تلاش‌هایتان، خستگی به طور مداوم بر شما غلبه می‌کند و به عملکردتان صدمه می‌زند، از مشاوران تحصیلی یا روانشناسان کمک بگیرید. آنها با ریشه‌یابی دقیق مشکل و ارائه راهکارهای مناسب، می‌توانند به شما عبور موفق از خستگی در دوران کنکور کمک کنند.
دلایل افزایش خستگی در ماه های آخر کنکور
ماه های پایانی نزدیک شدن به کنکور، مملو از فراز و نشیب های روحی و روانی برای داوطلبان است. بسیاری از والدین و مشاوران تحصیلی می‌گویند که در این دوران، به طور طبیعی شاهد افزایش خستگی و افت تحصیلی در بسیاری از دانش آموزان هستند.
دلایل متعددی برای خستگی در دوران کنکور مخصوصاً در 30 روز آخر وجود دارند؛ از جمله موارد زیر:
- فشار روانی و اضطراب
- حجم بالای مطالب و زمان محدود
- نداشتن برنامه‌ریزی اصولی
- استفاده نکردن از تکنیک‌های مدیریت زمان (از جمله تکنیک پومودور)
- تغذیه نامناسب
- کمبود خواب
- نداشتن استراحت در طول مطالعه
- کمبود انگیزه و هدف
توصیه‌های مهم برای ماه‌های آخر کنکور
توصیه‌های کنکوری، بی‌شمار و متعدد هستند، اما اگر همه آنها را در چند مورد ضروری خلاصه کنیم، یک پاراگراف بیشتر نمی‌شوند. ما هم همین کار را انجام داده‌ایم و موارد زیر را به‌عنوان مهم‌ترین توصیه‌ها برای مقابله با خستگی در دوران کنکور در ماه‌های آخر گردآوری کرده‌ایم:
- در روزهای منتهی به کنکور، از مطالعه مطالب جدید خودداری کنید و به مرور مطالب خوانده‌شده و رفع اشکال بپردازید.
- شب قبل از کنکور مثل همیشه به‌موقع بخوابید و از خوردن غذاهای سنگین خودداری کنید.
- در روز کنکور، با آرامش و بدون استرس در محل آزمون حاضر شوید.
- به سؤالاتی که بلد نیستید، پاسخ ندهید؛ نگران نمره منفی در کنکور باشید.
مقالات دیگر
برنامه‌ریزی درسی برای امتحانات نهایی دهم 1403
تمام نکاتی که برای موفقیت در امتحانات نهایی باید بدانید!
