چگونه از درس خواندن لذت ببریم؟

چرا لذت بردن از درس خواندن مهم است؟

لذت بردن از درس خواندن یک مزیت خیلی خیلی مهم دارد. آن هم اینکه یادگیری مطالب درسی را به تجربه‌ای شیرین و مؤثر تبدیل می‌کند. وقتی حال خوبی داشته باشیم، ذهن‌مان بازتر و پذیراتر است. در نتیجه، مفاهیم پیچیده و حتی سرسام‌آور درسی را بهتر و سریع‌تر یاد می‌گیرد. علاوه بر این، با تقویت حافظه برای درس خواندن، درگیر کارهای سخت و طاقت‌فرسا نمی‌شوید.

چند دلیل مهم برای اهمیت لذت بردن از درس خواندن که باید بدانید:

• یادگیری بهتر
• افزایش تمرکز
• کاهش استرس
• بهبود حافظه
• افزایش انگیزه
• تقویت اعتمادبه‌نفس
• داشتن عملکرد تحصیلی بهتر

ایجاد فضای مناسب برای درس خواندن: محیطی جذاب و آرام

محیط مناسب، نقش مهمی در کیفیت و لذت درس خواندن دارد. فضایی که مرتب، آرام و جذاب باشد، باعث افزایش تمرکز می‌شود تا از مطالعه لذت ببریم. از طرفی، محیط آشفته و نامرتب، ذهن را خسته می‌کند و باعث می‌شود انگیزه مطالعه از بین برود. بنابراین، باید چه‌کار کنیم که اسیر ذهن آشفته و درگیر نشویم؟

هر 8 نکته زیر را به ترتیب برای ایجاد فضای مناسب برای درس خواندن مفید انجام دهید:

1. استفاده از لامپ زرد یا آفتابی
2. انتخاب میز و صندلی استاندارد
3. استفاده از رنگ‌های آرامش‌بخش
4. حذف وسایل حواس‌پرتی مثل گوشی
5. در نظر گرفتن تهویه هوای مناسب
6. داشتن لوازم تحریر جذاب و رنگارنگ
7. مرتب نگه‌داشتن محیط مطالعه درسی
8. اضافه کردن گلدان یا گیاهان زینتی به محیط

نقش موسیقی و صداهای آرام‌بخش در افزایش لذت درس خواندن

موسیقی و صداهای آرام‌بخش، فضای مطالعه را دلنشین‌تر می‌کنند و تمرکز را افزایش می‌دهند. موسیقی بدون کلام یا صداهای طبیعی مثل صدای باران و جنگل، بهترین موسیقی برای افزایش انگیزه برای درس خواندن است.

اگر به زبان انگلیسی علاقه دارید، این چند پیشنهاد موسیقی را برای مطالعه در نظر بگیرید:

• آهنگ بی‌کلام Experience از Ludovico Einaudi
• آهن بی‌کلام Kiss the Rain  از Yiruma
• آهنگ بی‌کلام A Walk in the Forest از Brian Crain

برای لذت بردن از صدای طبیعت در حین درس خواندن، در یوتیوب، عبارات زیر را سرچ کنید:

• Relaxing Nature Sounds (صدای طبیعت برای ریلکس شدن)
• Study with me 2 Hours (2 ساعت صدای طبیعت با استفاده از تکنیک پومودورو برای درس خواندن بدون خستگی)
• Rain Sounds + Stream for Sleep, Focus, Studying (صدای باران همراه با حس‌وحال درس خواندن، تمرکز کردن و حتی خوابیدن)

چگونه با استفاده از تکنیک‌های خلاقانه، یادگیری را جذاب‌تر کنیم؟

اگر هر روز یک مدل درس بخوانیم، مغزمان اصطلاحاً اَخم می‌کند و تمرکزش را از دست می‌دهد! تکنیک‌های خلاقانه را مثل چاشنی غذا به درس خواندن اضافه کنید. وقتی این تکنیک‌ها به درس خواندن اضافه شوند، طعم یادگیری بهتر می‌شود و حوصله‌مان سر نمی‌رود.

بریم چند تکنیک جذاب را کنار همدیگر مرور کنیم:

• تکنیک داستان‌سرایی برای مفاهیم سخت: وقتی مطالب خشک و علمی را به داستان تبدیل می‌کنید، یادگیری شیرین‌تر می‌شود. مثلاً اسامی بامزه‌ای برای شخصیت‌های تاریخی در نظر بگیرید یا برای فرمول‌های فیزیک ماجراهای هیجان‌انگیز بسازید!
• کشیدنِ نقاشی و نمودار: اگر مغزتان عاشق تصاویر است، برای مطالب پیچیده نمودار یا نقاشی بکشید. نقاشی کردنتان در حد آدم‌برفی کَج‌وکوله است؟ اصلاً مهم نیست! فقط تصویرسازی کنید و آن‌قدر بهانه نیاورید!
• تکنیک‌های چالشی و زمان‌دار: برای هر بخش درس یک زمان مشخص تعیین کنید و با خودتان مسابقه بدهید. هر بار که رکوردتان را شکستید، حس یک قهرمان بهتان دست می‌دهد!
• تکنیک‌های بازی کردن با کلمات: کلمات کلیدی را به رمز تبدیل کنید یا از جملات بامزه برای به یاد سپردن استفاده کنید. مثلاً در درس زیست‌شناسی، مفهوم «اسپرماتوگونی» را اینطور یاد بگیرید:

«اسپرماتوگونی، یعنی اسپرم رو می‌کنه توی گونی. یعنی، هم خودشو تولید می‌کنه و هم اسپرم جدید رو!»

اهمیت تنوع + روش های لذت بردن از درس خواندن

اگر خیلی تکراری و روتین درس بخوانید، خستگی درس خواندن به سراغتان می‌آید. مغز ما تنوع را دوست دارد و اگر روش‌های مختلف برای مطالعه داشته باشید، بهتر عمل می‌کند. همین تنوع باعث می‌شود که از درس خواندن لذت ببرید!

نگاهی به روش های لذت بردن از درس خواندن با ایجاد تنوع:

• تغییر محل مطالعه
• خلاصه‌نویسی خلاقانه
• توضیح مطالب به دیگران
• استفاده از ویدئوهای آموزشی
• ترکیب مطالعه با استراحت کوتاه

چگونه با تعیین پاداش‌های کوچک، انگیزه خود را بالا ببریم؟

مغز ما عاشق پاداش است! به‌ازای هر بخش از درس که می‌خوانید به خودتان جایزه بدهید. اینطوری، درس خواندن تبدیل به یک بازی هیجان‌انگیز می‌شود. پاداش‌ها حتی اگر خیلی هم کوچک باشند، حسابی حال مغزتان را خوب می‌کنند!

مراحل زیر را برای تعیین پاداش‌های کوچک در نظر داشته باشید:

• تعیین هدف: مشخص کنید که بعد از خواندن چه مقدار درس قرار است پاداش بگیرید. مثلاً هدف این باشد: «وقتی تا آخر فصل 9 ریاضی رو خوندم و تموم شد، جایزه می‌دم به خودم!»
• انتخاب پاداش: پاداش می‌تواند دیدن یک ویدئوی بامزه یا خوردن شکلات باشد. اصلاً هر چیزی که شما را خوشحال کند!
• نوشتن لیست پاداش‌ها: از قبل لیستی از جایزه‌ها تهیه کنید تا موقع تصمیم‌گیری وقتتان تلف نشود.
• زمان‌بندی برای پاداش: تعیین کنید دقیقاً چه زمانی قرار است جایزه را دریافت کنید. مثلاً «بعد از یک ساعت تمرکز کامل و بدون کلک!»
• لذت بردن از پاداش: وقتی به هدفتان رسیدید، با خیال راحت از پاداشتان لذت ببرید و به خودتان افتخار کنید!

نقش دوستان و گروه‌های مطالعه در لذت‌بخش کردن درس خواندن

داشتن دوست خوب مثل خودتان، یادگیری را دلچسب و دلپذیرتر می‌کند. وقتی با گروهی که هدف مشترکی دارند درس می‌خوانید، فضای مثبت و رقابتی ایجاد می‌شود. پرسش‌های دشوار را با کمک هم حل می‌کنید، نکات جدیدی یاد می‌گیرید و به دلیل حضور دوستان، کم‌تر خسته می‌شوید.

البته هر گروهی، یک نفری را دارد که همیشه می‌گوید: «آقا بیخیال! امشب، استقلال با الشُرطه بازی داره. این واجبه یا اون؟!». یا مدام بحث را از درس به موضوعات حاشیه‌ای می‌کشاند. این افراد به‌جای اینکه انگیزه‌تان را بالا ببرند، جلوی پایتان سنگ می‌اندازند و اصلاً شوخی و جدی حالیشان نمی‌شود. حتماً دوست‌هایی را برای درس خواندن انتخاب کنید که به‌جای پیتزا و پلی‌استیشن، پیشنهاد حل تمرین بدهند. البته بعد از درس، هم پیتزا واجب است و هم پلی‌استیشن!

این چند راهکار را برای گروه‌های مطالعه دوستانه و هدفمند رعایت کنید:

• از ابتدا قوانین مطالعه را تعیین کنید؛ مثل مدت‌زمان مطالعه و استراحت.
• هر رفیق، بخشی از درس را مطالعه کند و برای دیگران توضیح دهد.
• حل تمرین‌های چالشی به‌صورت گروهی، رقابت سازنده ایجاد می‌کند.
• روز و ساعت مشخصی برای جلسات مطالعه داشته باشید و به آن پایبند بمانید.
• در پایان هر جلسه وضعیت پیشرفت را بررسی و برای جلسه بعدی برنامه‌ریزی کنید.

چگونه با تقسیم‌بندی مطالب به بخش‌های کوچک‌تر، استرس را کاهش دهیم؟

مغز ما در اصل یک کمد شلوغ است؛ وقتی همه‌چیز در هم ریخته باشد، پیدا کردن یک جفت جوراب هم سخت می‌شود! تقسیم‌بندی مطالب به بخش‌های کوچک‌تر مثل مرتب کردن همین کمد است. هر مفهوم در جای خودش قرار می‌گیرد و ناگهان یادگیری ساده و لذت‌بخش جلو می‌رود.

به‌جای مواجهه با یک کتاب قطور، به سراغ فصل‌های کوچک و قابل‌مدیریت بروید که هرکدام داستان کوتاه و جذابی دارند. نتیجه؟ استرس کاهش پیدا می‌کند و ذهن آماده‌تر می‌شود.

یک نمونه از تقسیم‌بندی برای مطالعه درس زیست‌شناسی دوازدهم تجربی را می‌بینید:

استفاده از تکنیک‌های بصری مانند نقشه ذهنی و فلوچارت‌ها

چرا مسیر یادگیری را پیچیده کنیم وقتی می‌توان آن را روی کاغذ ترسیم کرد؟ نقشه‌های ذهنی و فلوچارت‌ها شبیه تابلوهای راهنما هستند و اطلاعات را منظم و قابل درک ارائه می‌دهند. نقشه ذهنی نوعی نمودار درختی است که برای بیان کلمات، ایده‌ها یا فعالیت خاصی استفاده می‌شود. فلوچارت (Flowchart) هم نوعی نمودار است که نحوه انجام دادن یک کار را نشان می‌دهد. بنابراین، به‌جای حفظ کردن فهرستی بلندبالا، می‌توان یک نقشه ذهنی رنگارنگ بکشید و مفاهیم را به هم متصل کنید.

مثلاً برای یادگیری دستگاه گردش خون، یک فلوچارت طراحی کنید که از قلب شروع شود، سپس به شریان‌ها، مویرگ‌ها و در نهایت به سیاهرگ‌ها می‌رسد. در نتیجه، یک مسیر شفاف جلوی دستتان قرار می‌گیرد و لذت درس خواندن را دوچندان می‌سازد.

چگونه با تمرکز بر موضوعات مورد علاقه، مطالعه را جذاب‌تر کنیم؟

بچه‌ها! به نظرتان اگر یادگیری را به یک سفر تشبیه کنیم، چه چیزی آن را هیجان‌انگیزتر می‌کند؟ بله درست است، علاقه! وقتی موضوعی برای یک نفر جذاب باشد، ذهن به طور طبیعی درگیرش می‌شود و فرایند یادگیری لذت‌بخش‌تر جلو می‌رود. به‌جای تلاش برای مطالعهٔ صرف، بهتر است مطالعه را با حوزه‌های موردعلاقه ترکیب کرد.

از راهکارهای مفید زیر کمک بگیرید:

• پیوند دادن موضوعات دشوار با مسائل موردعلاقه
• استفاده از منابعی که مطالعه را سرگرم‌کننده‌تر کنند
• مطالعه در قالب بازی و چالش‌های فکری
• یافتن کاربردهای عملی در زندگی روزمره
• شرکت در بحث‌های گروهی مرتبط
• تماشای ویدئوهای آموزشی جذاب

نقش استراحت‌های کوتاه و منظم در حفظ انگیزه درس خواندن

مطالعه طولانی و بی‌وقفه یعنی خستگی شدید و بی‌انگیزه شدن. استراحت‌های کوتاه اما منظم، نقش سوخت‌رسانی به ذهن را دارند و از فرسودگی جلوگیری می‌کنند. مثلاً بعد از هر ۲۵ دقیقه مطالعه، یک استراحت پنج‌دقیقه‌ای داشته باشید تا مغزتان برای ادامهٔ مسیر آماده شود. این تکنیک که اسمش «پومودورو» است، درس خواندن را به یک روند لذت‌بخش، مفید و پایدار تبدیل می‌کند.

چگونه از تکنولوژی برای یادگیری بهتر و جذاب‌تر استفاده کنیم؟

اگر از تکنولوژی، درست استفاده کنید، «یادگیری» از یک کار خشک و خسته‌کننده به تجربه‌ای تعاملی و هیجان‌انگیز تبدیل می‌شود. اپلیکیشن‌های آموزشی، ویدئوهای تعاملی، پادکست‌های علمی و حتی بازی‌های آموزشی، همگی ابزاری برای تبدیل مطالعه به یک ماجراجویی دیجیتالی‌اند. چرا فقط از کتاب‌های درسی استفاده کنیم وقتی می‌توان از فناوری برای کشف زوایای جدید هر موضوع بهره برد؟

اهمیت بازی‌سازی در فرآیند یادگیری: یادگیری به‌عنوان یک بازی

چرا یادگیری را مانند یک بازی طراحی نکنیم؟ وقتی مغز درگیر چالش و رقابت باشد، یادگیری تبدیل به یک مأموریت هیجان‌انگیز می‌شود. همان‌طور که برای حل معما، کسب امتیاز و عبور از مراحل بازی تلاش می‌کنیم، در یادگیری هم، چنین کاری کنید. با این ترفند، مطالعه خسته‌کننده نخواهد بود و به یک ماجراجویی علمی تبدیل می‌شود!

۷ مرحله برای یادگیری مثل یک بازی (مثال: مبحث دینامیک از فیزیک دوازدهم ریاضی):

• انتخاب کاراکتر (هدف‌گذاری): قبل از شروع، مشخص کنید که می‌خواهید چه چیزی را یاد بگیرید. مثلاً: «می‌خواهم قوانین نیوتن را کاملاً درک کنم!»
• نقشه راه (تقسیم‌بندی درس): موضوع را به بخش‌های کوچک‌تر تبدیل کنید. مثلاً: قانون اول نیوتن، قانون دوم و قانون سوم.
• مأموریت‌های جانبی (حل‌کردن تمرین و مسئله): هر قانون را با چند مسئله کاربردی تمرین کنید. از کتاب‌های کمک‌درسی مناسب سطح خودتان برای این کار کمک بگیرید.
• دشمنان بازی (چالش‌ها و نقاط ضعف): بررسی کنید که کدام قسمت‌ها را متوجه نشده‌اید. دوباره آن‌ها را مرور کنید.
• دریافت امتیاز (ثبت پیشرفت‌ها): برای هر بخش مطالعه‌شده، به خودتان امتیاز دهید تا پیشرفتتان را ببینید.
• استفاده از آیتم‌های کمکی (ابزارهای یادگیری): ویدئوهای آموزشی، آزمایش‌های مجازی و نمودارها را در مسیر یادگیری به کار بگیرید.
• مرحلهٔ نهایی (جمع‌بندی و تست‌گیری): در پایان، با چند تست مفهومی دانش خود را محک بزنید. مطمئن شوید که آیا مرحله را با موفقیت گذرانده‌اید یا نه!

نقش تغذیه سالم و ورزش در بهبود تجربه یادگیری

مغز یک ماشین پردازشگر است، اما بدون سوخت مناسب و روغن‌کاری به‌درستی کار نمی‌کند! تغذیهٔ سالم و ورزش، حکم شارژر و بهینه‌ساز عملکرد ذهن را برعهده دارند. مثلاً یک میان‌وعدهٔ سالم، انرژی لازم برای مطالعه را فراهم می‌کند و چند دقیقه ورزش، جلوی خستگی ذهن را می‌گیرد. این ترکیب معجزه‌آسا، یکی از راه های افزایش انرژی برای درس خواندن است.

برای درک بهتر این موضوع، به جدول زیر نگاهی بیندازید:

چگونه با تنظیم برنامه‌ای منعطف، از خستگی ذهنی جلوگیری کنیم؟

از برنامه‌ریزی درسی‌تان، یک غول بی‌شاخ‌ودُم نسازید که هیچ راه گریزی از آن نیست! در عوض، همیشه به فکر یک برنامه منعطف باشید. برنامه‌ای که در آن می‌توان توقف کرد، مسیر را تغییر داد یا حتی سرعت مطالعه را کم و زیاد کرد. این انعطاف، ذهن را از فرسودگی نجات می‌دهد و باعث می‌شود با لذت درس بخوانید.

از جدول زیر، به‌عنوان یک نمونه برنامه‌ریزی منعطف و لذت‌بخش استفاده کنید:

اهمیت مرور پیشرفت‌های خود در افزایش انگیزه برای مطالعه

گاهی بهترین انگیزه، نگاه‌کردن به مسیری است که تا اینجا طی کرده‌اید. وقتی مقدار یادگیری‌تان را ثبت می‌کنید، تازه متوجه می‌شوید که چقدر پیشرفت کرده‌اید. این حس، انگیزه شما را دوچندان می‌سازد. دقیقاً مثل کوهنوردی که وقتی به پشت سرش نگاه می‌کند، قله‌هایی را می‌بیند که قبلاً از آن‌ها عبور کرده!

داشتن یک دفتر ثبت پیشرفت یا استفاده از اپلیکیشن‌های پیگیری مطالعه، این احساس موفقیت را در شما تقویت می‌کند.

مأموریت یادگیری را به پایان برسانید!

با لذت بردن از درس خواندن، هیچ‌وقت درگیر یک کارِ خشک و خسته‌کننده نمی‌شوید. بلکه وارد یک بازی هیجان‌انگیز، یک سفر اکتشافی و یک تجربهٔ پرنشاط خواهید شد. با تقسیم مطالب، استفاده از تکنیک‌های بصری، توجه به تغذیه و ورزش، و داشتن یک برنامهٔ منعطف، از درس خواندن لذت ببرید!

بنابراین، در این لحظه که می‌دانید چگونه از درس خواندن لذت ببریم، وقت آن رسیده که وارد عمل شوید! آیا ترفند خاصی برای بهبود یادگیری دارید؟ نظرتان را با ما در مدرسه ریاضی آلفا در میان بگذارید. ما و هم‌کلاسی‌هایتان همیشه مشتاق خواندن کامنت‌های شما هستیم!